مبانی حقوق ارتباطات
خلاصه درس مبانی حقوق بین‌المللی ارتباطات کارشناسی ارشد - استاد دکتر کردی
(مهم) کنگره بین‌المللی مطبوعات در چه سالی تشکیل شد و مهمترین اقدام آن چه بود؟
نخستین گردهمایی «کنگره بین‌المللی مطبوعات» در سال 1894 با شرکت نمایندگان 18 کشور اروپایی، آمریکایی (ایالات متحده و آرژانتین) و زلاند نو، در بندر آنور بلژیک تشکیل شد. مهمترین تصمیمات اجلاسیه‌ها در طول فعالیت‌های آن از 1984 تا 1919 عبارتند از: سازماندهی انجمن‌های مطبوعاتی در کشورهای مختلف و توسعه همکاریهای آنها، چگونگی محدودیت‌ها و جرایم مطبوعاتی، دفاع از حقوق مالکیت ادبی در مطبوعات، شیوه‌های تسهیل حمل و توزیع مطبوعات، تشکیل اتحادیه انجمن‌های مطبوعاتی، اقدام برای تقلیل نرخ‌های پستی محمولات مطبوعاتی، آموزش حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، وضعیت حقوقی حرفه روزنامه‌نگاری، ضرورت صدور کارت هویت حرفه‌ای برای روزنامه‌نگاران، حمایت از اصل حفظ اسرار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، بهبود شرایط کار روزنامه‌نگاران و تأمین اجتماعی آنان، ایجاد دادگاههای شرافت حرفه‌ای، تدوین و اجرای اصول اخلاقی حرفة روزنامه‌نگاری و تأسیس مدارس عالی روزنامه‌نگاری بود.
کنفرانس بین‌المللی ژنو راجع به نقش مطبوعات در تفاهم بین‌المللی
مهمترین اقدام «جامعه ملل» در مورد استفاده از مطبوعات در حفظ صلح و امنیت جهانی، تشکیل کنفرانس ژنو در سال 1927 بود. در این کنفرانس، 63 کارشناس ار 38 کشور جهان گرد هم آمدند و به منظور کاهش خطرات سوء تفاهم‌های بین‌المللی، برای بهبود همه‌جانبة انتقال اطلاعات و حل مجموعة مسایل مربوط به مطبوعات، به مذاکره پرداختند. در پایان کار کنفرانس قطعنامه‌هایی در مورد بهبود شرایط کار حرفه‌ای مطبوعات و مبارزه با اخبار نادرست و مغرضانه به تصویب رسیدند.
جامعه ملل به این اقدام اکتفا نکرد و به کمک مطبوعات، تحقیق دامنه‌داری دربارة وسایل مبارزه علیه «انتشار اخبار نادرست و مخل صلح و تفاهم بین‌المللی» آغاز نمود و مشخص نمودند که عامل اقتصادی، در آزادی اطلاعات نقش مهمی دارد. همچنین کمیته‌ای برای مطالعه دربارة مبارزه علیه «اخبار نادرست» و تأسیس یک «دادگاه بین‌المللی روزنامه‌نگاری» از اهم اقدامات این کنفرانس بود.
مهمترین اقدام محافل حرفه‌ای روزنامه‌نگاری تشکیل چه فدراسیون‌هایی بود و عملکرد این فدراسیونها را بنویسید؟
مهمترین اقدام محافل حرفه‌ای روزنامه‌نگاری تشکیل «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران» و «مدیران روزنامه‌ها» در سال 1927 و فدراسیون بین‌المللی «مطبوعات فنی و دوره‌ای» در سال 1925 بود.
تأسیس دادگاه شرافت روزنامه‌نگاری، عهدنامه تصحیح اخبار نادرست، قرارداد جمعی کار با قید وجدانی، کارت حرفه‌ای بین‌المللی از مهمترین عملکرد این فدراسیونها بود.
اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دور UIT در چه سالی و با چه هدفی تشکیل شد و دارای چند عضو می‌باشد؟
این اتحادیه در سال 1932 تشکیل شد دارای 200 کشور عضو می‌باشد و هدف از تشکیل آن ایجاد هماهنگی وسایل و تجهیزات اصلی ارتباطات دور، مانند تلفن، تلگراف و ارتباطات رادیویی و تلویزیونی و همچنین ارتباطات جدید الکترونیکی در صحنه بین‌المللی می‌باشد.
عناصر اساسی آزادی را نام ببرید؟
1 – آزادی فعالیت حرفه‌ای، 2 – مسئولیت اجتماعی وسایل ارتباط جمعی، 3 - حراست استقلال این وسایل در برابر حکومت، 4 - اهمیت عامل اقتصادی در آزادی وسایل ارتباط جمعی، 5 - مبارزه در راه صلح و تفاهم بین‌المللی از طریق وسایل ارتباطی
متن مقدمه منشور ملل متحد:
ما ملل متحد مصمم هستیم که نسل‌های آینده را از خطر و بلایای جنگ که دو بار افراد بشر را دچار مصیبت کرده، حفظ کنیم. لذا اعلام می‌کنیم که افراد بشر و همة ملت‌ها اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ با هم برابرند و برای همزیستی مسالمت‌آمیز و حفظ صلح و امنیت باید در رفع مسایل آنها از هر طریقی به جز توسل به خشونت، زور و سلاح، استفاده کنیم.
(مهم) مــاده اول منشور ملل متحد (سه بند اول)
1 – حفظ صلح و امنیت جهانی از طریق وسایل مسالمت‌آمیز و «نه» توسل به جنگ
2 – برای تحکیم صلح جهانی باید بین ملت‌ها روابط دوستانه مبتنی بر «احترام متقابل» پدید آید و «خودمختاری» آنها حفظ شود.
3 – همه کشورها باید در حل مسایل اقتصادی، سیاسی و … مشارکت و همکاری کنند و برای بدست‌آوردن آزادیهای بنیادی همگان فارغ از جنس و نژاد و زبان و مذهب آنها تلاش نماییم.
(مهم) ماده 2 منشور ملل متحد:
1 – سازمان ملل متحد بر اصل «تساوی حاکمیت کشورها» استوار است.
2 – فرض سازمان ملل متحد این است که اعضاء در تعهد خود نسبت به قوانین این سازمان حسن نیت دارند.
3 – حل مسایل بین‌المللی و ایجاد صلح باید با وسایل مسالمت‌آمیز و بدور از جنگ و تهدید به زور علیه کشورها صورت پذیرد.
(مهم) ماده 55 منشور ملل متحد:
این ماده بطور کلی به رفع مشکلات اقتصادی و فرهنگی و دستیابی کشورها به توسعه توجه داشته و موادی را به تصویب می‌رساند و متذکر می‌شود که این امر صرفاً در سایه همکاریهای بین‌المللی ملت‌ها و دولتها امکان‌پذیر است.
نخستین اقدام ملل متحد برای آزادی اطلاعات تشکیل چه سازمانی در چه سالی بود؟
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد «یونسکو» در 16 نوامبر 1945.
تعریف‌های اعلامیه حقوقی، میثاق، عهدنامه، قطعنامه
اعلامیه حقوق: شامل اصول کلی است.
میثاق: حقوقی عمومی برای اجرای اصول کلی است.
عهدنامه: شیوه‌های اجرایی و تعهدات دقیق مربوط به آن را شامل می‌شود.
قطعنامه: فقط یک رویه عمومی و بدون هیچگونه خصوصیت حقوقی را بیان می‌کند.
سه طرح عهدنامه از جانب کدام کشور مطرح شد و موارد آن را نام ببرید؟
این سه طرح از طریق آمریکا تهیه و مطرح شد که با اکثریت آراء به تصویب رسید. مفاد آن عبارتند از: 1 – دسترسی آزادانه به اطلاعات، 2 – انتقال بین‌المللی اطلاعات و حق تصحیح، 3 – آزادی اطلاعات
نخستین شیوة اقدام بین‌المللی علیه سوء استفاده از اطلاعات را بنویسید؟
طرح «عهدنامه مربوط به انتقال بین‌المللی اطلاعات و حق تصحیح» بود که توسط دولت فرانسه پیشنهاد شد و بموجب آن، در صورتی که کشور «مقصر»، از تصحیح اطلاعات انتشار یافته خودداری می‌کرد، تنها امکان توسل به دبیرکل سازمان ملل متحد وجود داشت.
طرح «عهدنامة مربوط به آزادی اطلاعات» را که دولتها را مکلف به تأمین و تضمین این آزادی می‌کرد توسط چه کشوری مطرح شد و عناصر مشخصه آن چه بود؟این طرح توسط نمایندگان انگلستان پیشنهاد شد. در این طرح عناصر سازندة آزادی اطلاعات یعنی جمع‌آوری آزادانه، انتقال آزادانه، برابری امکانات برای دسترسی به وسایل ارتباطی، تسهیل مبادلات و عدم تبعیض مشخص شده بودند.
مواردی از قطعنامه شماره 1:
1 – آزادی اطلاعات، یک حق بنیادی مردم است. این آزادی، سنگ محک تمام آزادیهای مورد حمایت ملل متحد، که بدون آنها، حفظ و حراست صلح جهانی به خوبی امکان‌پذیر نیست، به‌شمار می‌رود.
2 – آزادی اطلاعات، حاوی حق جمع‌آوری، انتقال و اشاعة اخبار در هر جا و در همه جا، بدون محدودیت است.
ماده 19 «اعلامیه جهانی حقوق بشر»:
هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور، شامل آن است که از داشتن عقاید خود، بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی، آزاد باشد.
(مهم) متن مادة 29 «اعلامیه جهانی حقوق بشر» در خصوص محدودیت آزادیهای مورد پیش‌بینی در این اعلامیه
1 – هر کس در مقابل جامعه‌ای وظیفه‌ای دارد که رشد آزاد و کامل شخصیت او را میسر سازد.
2 – هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزادیهای خود، فقط تابع محدودیت‌هایی است که به وسیلة قانون، منحصراً جهت تأمین هویت و مراعات حقوق و آزادیهای دیگران و برای درستی اخلاق، نظم عمومی و رفاه همگانی، در شرایط یک جامعه دمکراتیک، وضع گردیده است.
3 – این حقوق و آزادیها، در هیچ موردی برخلاف مقاصد و اصول ملل متحد نیست.
بند 7 مادة دوم منشور ملل متحد:
هیچ یک از مقررات مندرج در منشور، ملل متحد را مجاز نمی‌دارد در اموری که ذاتاً جزء صلاحیت داخلی هر کشور است، دخالت نماید و اعضاء را نیز ملزم نمی‌کند که چنین موضوعاتی را تابع مقررات این منشور قرار دهند…
نکات ذکر شده در ماده 19 «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» را نام ببرید؟
1 – هیچ کس را نمی‌توان به مناسبت عقایدش مورد بازخواست قرار داد.
2 – هر کس حق آزادی بیان دارد. این حق شامل آزادی کسب و اشاعة اطلاعات و افکار از هر قبیل، بدون توجه به مرزها، خواه شفاهاً یا به صورت نوشته یا چاپ یا به صورت هنری و یا به هر وسیلة دیگر، به انتخاب خود می‌باشد.
3 – اعمال حقوق مذکور در بند 2 این ماده، ممکن است تابع محدودیت‌های معینی شود که در قانون تصریح شده و برای امور ذیل ضروری داشته باشد.:
الف) احترام حقوق یا حیثیت دیگران
ب) حفظ امنیت ملی یا نظم عمومی یا سلامت یا اخلاق عمومی
تصویب ماده 20 «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» به چه صورتی مورد قبول واقع شد؟
1 – هرگونه تبلیغ برای جنگ، به موجب قانون ممنوع است.
2 – هرگونه دعوت به کینة ملی یا نژادی و مذهبی که محرک تبعیض یا دشمنی یا اعمال زور باشد، ممنوع است.
(مهم) چرا تصمیمات «کمیتة حقوق بشر» لازم‌الاجرا نبودند؟
چون این کمیته یک ارگان قضایی نبود، به همین جهت بیشتر فعالیت آن به بررسی و تجزیه و تحلیل اختلاف‌ها و شکایت‌ها و یافتن راه‌حلهای آشتی‌جویانه و سازش‌آمیز بود.
چهار مادة عهدنامه طرح عهدنامة آزادی اطلاعات:
هر دولت امضاء کننده موظف است «آزادی جمع‌آوری و دریافت و انتقال اطلاعات و عقاید را به صورت شفاهی، خطی، چاپی یا تصویری، یا به شیوه‌های بصری یا سمعی مجاز، بدون توجه به مرزها و بدون «مداخلة حکومت‌ها» برای اتباع خود تضمین می‌کند.
تحریم‌های در نظر گرفته شده در ماده دوم عهدنامه آزادی اطلاعات را بنویسید؟
1) اطلاعات علیه امنیت ملی و نظم عمومی، 2) اشاعة منظم خبرهای نادرست زیان‌آور به روابط دوستانة ملل، 3) تحریکات برای جنگ و یا کینة ملی، نژادی و مذهبی، 4) حملات علیه بنیانگذاران مذاهب، 5) ترغیب به خشونت و جنایت، 6) خبرهای مخل سلامت و اخلاق عمومی، 7) اطلاعات مضر به حقوق، حیثیت و شهرت دیگران و8) ادارة منصفانه امور دادگستری.
تبصره دوم مادة 2 :
سانسور قبلی خبرها، تفسیرها و عقاید سیاسی را از طرف هیچ دولتی توجیه نخواهند کرد و برای محدود ساختن حق انتقاد از حکومت، قابل استناد نخواهند بود.
(مهم) موارد پنجگانه اعلامیه آزادی اطلاعات:
1 – حق شناخت و حق جستجوی آزادانة حقیقت، 2 – حق شناخت و جستجوی حقیقت باید از طریق دولتها تضمین شود، 3 – اطلاعات باید در خدمت همگان اعم از دولتها و مردم باشد، 4 و 5 – احترام به حقوق و حیثیت ملل، افراد و حدود آزادی و همچنین عینی و صحت اخبار
استفاده از فضای سیبرنتیک، بر چه محورهای اساسی استوار است؟
1 – انصاف و دمکراسی، 2 – آزادی بیان و رعایت اصول آن، 3 – احترام به حقوق خصوصی و رفع موارد مغایر آن، 4 – حقوق کار، 5 – دسترسی به اطلاعات و استفادة اصولی و قانونی از آنها
موضوع‌های مورد نظر در گردهمایی کارشناسی یونسکو دربارة حقوق فضای سیبرنتیک را نام ببرید؟
1 – حراست از تنوع فرهنگی و زبانی، 2 – احترام به حقوق خصوصی و حقوق بشر، 3 – تضمین‌های مربوط به امنیت و اخلاق، 4 – تجارت الکترونیکی، 5 – بزهکاری و مقابله با جرایم در این فضا
اصول مورد پیش‌بینی در اعلامیه شورای اروپا دربارة آزادی ارتباطات در اینترنت
اصل 1. مقررات مربوط به محتوای اینترنت: دولت‌های عضو، نباید محتواهای منتشر شده از طریق اینترنت را با محدودیت‌هایی خارج از آنچه برای سایر وسایل انتشار محتواها اعمال می‌شوند، مقید سازند.
اصل 2. خود نظام‌دهی یا نظام‌دهی مشترک: دولت‌های عضو، باید خود نظام‌دهی یا نظام‌دهی مشترک با سایر کشورها در مورد محتواهای منتشر شده از طریق اینترنت را تشویق کنند.
اصل 3. عدم کنترل قبلی دولت: اقتدارهای عمومی نباید از طریق اقدامات کلی متوقف‌سازی یا صافی‌گذاری، از دسترسی همگان به اطلاعات و سایر ارتباطات اینترنتی بدون توجه به مرزها، جلوگیری کنند. این امر مانع آن نیست که برای حمایت افراد صغیر (کودکان و نوجوانان)، به ویژه در محل‌های قابل دسترسی آنان، مانند مدارس و کتابخانه‌ها، صافی‌هایی نصب شوند.
حق آزادی بیان و اطلاعات در «منشور حقوق بنیادی»
مادة 8 راجع به «حمایت از داده‌های دارای خصوصیت شخصی»:
1 - هر کس حق حمایت از داده‌های شخصی مربوط به خویش را داراست.
2 – این داده‌ها باید به طور قانونی برای هدف‌های مشخص، براساس رضایت ذینفع یا برمبنای مشروع دیگری که از طریق قانون پیش‌بینی گردد، پردازش شوند. هر کس حق دسترسی به داده‌های جمع‌آوری شدة مربوط به خود و امکان تصحیح آنها را داراست.
3 – چگونگی رعایت این قواعد، تحت کنترل یک اقتدار مستقل قرار دارد.
◄ماده 10 منشور حقوق بنیادی، دربارة آزادی اندیشه، وجدان و مذهب است و در آن، حق هر فرد به برخورداری از این آزادیها، مورد تأکید قرار گرفته است.
◄ماده 11 که به «آزادی بیان و اطلاعات» اختصاص یافته، چنین گفته است:
1 – هر کس حق آزادی بیان دارد. این حق شامل آزادی عقیده و آزادی دریافت و انتقال و انتشار اطلاعات یا افکار، بدون امکان مداخلة مقامات عمومی و بدون توجه به مرزهاست.
2 – آزادی رسانه‌ها و کثرت‌گرایی آنها، مورد احترام‌اند.
پنج مورد از اعلامیة اصول آزادی بیان:
1 – آزادی بیان، در تمام اشکال و مظاهر آن، یک حق بنیادی و سلب‌نشدنی فرد است.
2 – هر کس حق جستجو، دریافت و اشاعة آزادانه اطلاعات و افکار را داراست.
3 – دسترسی به اطلاعات نگهداری شده بوسیله دولت، حق هر شخص است و دولتها موظفند که اعمال کامل این حق را تضمین کنند.
4 – سانسور، مداخله یا اعمال فشار مستقیم یا غیر مستقیم در مورد بیان عقیده، از طریق هر نوع وسیله ارتباطی اعم از شفاهی، نوشتاری، هنری، دیداری یا الکترونیکی، از طریق قانون ممنوع است.
5 – هر کس حق انتقال و انتشار عقاید خویش با هر وسیله و به هر شکل را داراست.
6 – انحصارها یا تسلط‌های مربوط به مالکیت و کنترل وسایل ارتباطی، باید تحت شمول قوانین ضد انحصار قرار داشته باشد.
ده شرکت برتر در عرصه ارتباطات و اطلاعات کدامند؟
1 – تایم وارنر، 2 - دیزنی، 3 – وستینگ هاووس، 4 – ویاکام، 5 – سگرام، 6 – گانت، 7 – تله کامینیوکیشین، 8 – نیوکورپوریشن، 9 – سونی، 10 – جنرال الکتریک
انتقاد «بن بگ دیکیان» به ادعای بهره‌مندی از جریان آزاد و باز اطلاعات توسط غرب:
رسانه‌ها در این جوامع باید در تملک افراد زیادی باشند. یعنی در آمریکا در سال 1995 باید 25 هزار مالک رسانه‌ای باید وجود داشته باشد در حالی که این رقم بسیار اندک بوده است. و یا در سال 1990 میلادی در آمریکا 2226 روزنامه مشغول کار بوده‌اند که در سال 1995 میلادی این رقم به 1500 روزنامه کاهش یافته است.
برای ایجاد تعادل جریان اطلاعات بین کشورهای پیشرفته و در حال توسعه چه پیشنهاداتی مطرح شده است؟
1 – با یکدیگر همکاری کرده و با سرمایه‌گذاریهای مشترک به ایجاد اتحادیه‌های بخش منطقه‌ای روی آورند.
2 – بدون در نظر گرفتن مرزهای ملی و تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و … به تولید برنامه‌های مشترک بپردازند.
(سئوال) نحوه تشکیل اتحادیه ارتباط راه دور یا ITU(International Telecommunication Union)
در سال 1865 میلادی به دعوت ناپلئون سوم نمایندگان 20 کشور جهان در پاریس جمع شدند و اولین قرارداد بین‌المللی ارتباطی به نام اتحادیه بین‌المللی تلگراف و همچنین اولین آیین‌نامه بین‌المللی در این خصوص نوشته و به تصویب رسید. سه سال بعد در سال 1868 میلادی در کنفرانس وین ایجاد یک دفتر دائمی برای این اتحادیه مورد موافقت قرار گرفت و شهر برن (پایتخت سوییس) به عنوان مقر این دفتر انتخاب شد. در سال 1932 میلادی در کنفرانسی که در مادرید اسپانیا تشکیل شد نام این اتحادیه بین‌المللی تلگراف به «اتحادیه ارتباط راه دور یا ITU یا (international tele communication union) تغییر یافت.
ماهـواره‌ها:
اسپوتنیک 1 و 2: در سال 1957 برای مطالعه طبقه یونسفر زمین و انتشار امواج رادیویی و مطالعه تشعشعات خورشیدی و اوضاع بیولوژی فضایی به فضا پرتاب شدند. این ماهواره‌ها که فقط علایم رادیویی را به زمین می‌فرستادند و بدون اجازه از مرزها عبور می‌کردند عمر کوتاهی داشتند و در سال 1958 از بین رفتند.
اسکـور: اولین ماهواره مخابراتی بود که اطلاعات ارسالی را روی نوار مغناطیسی ضبط می‌کرد و این ماهواره بود که پیام ضبط شده‌ای از آیزنهاور را پخش کرد و نخستین تکرارکننده و انعکاس‌دهنده آسمانی ماهواره‌ای بود چون کار آن ضبط یک پیام و ارسال آن از ایستگاه زمینی به ماهواره بود و پس فرستادن آن به ایستگاه زمینی دیگر بود حداکثر طول پیام 4 دقیقه و ظرفیت آن یک کانال صدا با 60 کلمه در دقیقه بود.
تله استار : ماهواره مخابراتی بود که توسط یک شرکت تلفنی و تلگرافی آمریکا برای آزمایشات علمی و انتقال برنامه‌های تلویزیونی بین دو ایستگاههای آندوور آمریکا و ایستگاه دیگری در فرانسه بکار گرفته شد.
اینتل ست 1 : مخفف International Television Satelite یعنی سازمان ماهواره‌ای تلویزیونی بین‌المللی آمریکا که نخستین ماهواره تجاری و مخابراتی خود را به نام «ارلی بر» توسط ناسا به فضا پرتاب کرد. این ماهواره به وسیله کامست ساخته شده بود و در ارتفاع 36000 کیلومتری زمین بر فراز اقیانوس اطلس با چرخشی در مدار ثابت نسبت به زمین قرار گرفت که دارای 240 مدار تلفنی بود و به انتقال برنامه‌های تلویزیونی هم می‌پرداخت و الین ماهواره‌ای بود که کانال ارتباط ماهواره‌ای بین آمریکای شمالی و اروپای غربی را برقرار کرد.
(مهم) اصول مهم اعلامیه سال 1972 کنفرانس عمومی یونسکو را بنویسید؟
1 – هیچ کشوری نمی‌تواند بدون موافقت قبلی در کشور دیگری برنامه تلویزیونی پخش کند.
2 – در مورد پیامهای تبلیغاتی تلویزیونی باید بین کشورهای تهیه‌کننده پیام و کشورهای دریافت‌کننده توافق وجود داشته باشد.
3 – در زمینه پخش برنامه‌ها از طریق ماهواره‌ها باید به تفاوت‌های موجود در قوانین ملی کشورهای دریافت‌کننده این برنامه‌ها توجه شود.
چگونگی استقرار نظم نوین ارتباطی و اطلاعاتی جهانی NWICO را بنویسید؟
در اوایل دهه هفتاد نظم نوین اقتصادی بین‌المللی در یونسکو و سازمان جنبش غیرمتعهدها منجر به افزایش تقاضا برای استقرار یک نظم نوین ارتباطی و اطلاعاتی جهانی یعنی: New World Information & Communication Order (NWICO)
یعنی «نظم نوین ارتباطات و اطلاعاتی جهانی» شد. این درخواست تقاضایی بود برای بازسازی کلی و دمکراتیک امکانات اطلاعاتی جهانی و همکاری کشورهای پیشرفته و شرکت‌های فراملی در زمینه حمایت از موسسات ارتباطی مستقل در کشورهای کمتر توسعه یافته یا توسعه نیافته و خودداری آنها از استفاده از جریان یکسویه اطلاعات تبلیغات سیاسی، آگهی‌های بازرگانی و محتویات رسانه‌های جمعی بود. برخی از محققان معتقد بودند صاحبان رسانه جریان آزاد رسانه‌ها و اطلاعات را به ابزاری برای کسب برتری اقتصادی و سیاسی تبدیل کرده‌اند.
(مهم) مفاد اعلامیه بیستمین کنفرانس عمومی یونسکو (1978) به تصویب رسید را بنویسید؟
1 – کمک به آرمان کشورهای در حال توسعه برای برقراری یک نظم جدید جهانی اطلاعات و ارتباطات عادلانه‌تر و تأیید مبارزات کشورهای جهان سوم علیه امپریالیسم فرهنگی و خبری
2 – آزادی بیان و عقیده و اطلاعات به عنوان جزیی از حقوق بشر و آزادیهای اساسی و عاملی جهت تحکیم صلح و تفاهم بین‌المللی
3 – تعدد منابع خبری، دستیابی همگان به اطلاعات و برخورداری از روزنامه‌نگاران از آزادی در اطلاع‌رسانی و مشارکت همگان در تهیه اطلاعات
(مهم) اهداف بیستمین کنفرانس عمومی یونسکو را بنویسید؟
1 – تحکیم صلح و تفاهم بین‌المللی، 2 – مبارزه علیه نژادپرستی (آپارتاید)، 3 – مبارزه علیه تحریک به جنگ از طریق وسایل ارتباط جمعی، 4 – استقرار نظم نوین اطلاعاتی بین‌المللی که باعث برابری جریان اطلاعات در کشورهای جهان سوم و کشورهای پیشرفته شود.
(مهم) گزارش کمیسیون مک براید (1980) را بنویسید؟
1 – همه مردم بتوانند از حق ارتباط و دریافت اطلاعات بهره‌مند شوند.
2 – زنان، جوانان، اقلیت‌های قومی، زبانی و مذهبی بتوانند به رسانه‌ها دسترسی داشته باشند.
3 – سانسور و حتی شرایط خودسانسوری نیز لغو شود.
4 – همه مردم بتوانند به اطلاعات علمی و تکنولوژیکی دسترسی پیدا کنند.
5 – همه مردم از یک سویه بودن اطلاعات به نفع کشورهای غربی باخبر و آگاه شوند.
6 – هرگونه اطلاعات سیاسی که منجر به بی‌ثباتی سیاسی کشورهای دیگر شود، محدود گردد.
7 – همه کشورها بتوانند به‌طور برابر به فضا و امواج الکترومغناطیس دست یابند.
(مهم) دلایل به فراموشی سپردن اعلامیه سال 1978 یونسکو و خنثی گردیدن جریان ارتباطات و اطلاعات را بنویسید؟
1 – پدیده مقررات زدایی و خصوصی‌سازی که از آمریکا آغاز شده بود. (شاید توضیح)
2 – خروج آمریکا و انگلیس از یونسکو (1985)
3 – فروپاشی شوروی و اعلامیه برتری نظام سرمایه‌داری به عنوان ایدئولوژی مسلط بر دنیا توسط آمریکا
چهارسند کنفرانس 1973 هلسینگی در خصوص چه مواردی بود؟
1 – خلع سلاح و امنیت اروپا و تلاش دولتها برای جلب اعتماد متقابل
2 - آمادگی در زمینه همکاریهای اقتصادی، علوم و تکنولوژی حفظ محیط زیست
3 – رعایت اصول مربوط به حقوق بشر، فرهنگ، آموزش و آزادی کسب اخبار و اطلاعات و فراهم کردن امکانات برای انتقال و انتشار اطلاعات و بهبودی وضع کار روزنامه‌نگاران و همکاران در زمینه ارتباطات
4 – توافق درباره تشکیل کنفرانس‌ها به منظور بررسی عملکرد کشورها در مورد اصولی که در سند نهایی به تصویب رسیده است.
فلسفه وجودی تئوری آزادی‌گرایی لیبرالیسم بر چند فرضیه استوار است؟
1 – انسانها موجوداتی عقلانی هستند و می‌توانند احساسات خود را کنترل کنند و خوب و بد را از هم تشخیص دهند.
2 – مطابق با مفهوم آزادی در اعلامیه استقلال امریکا، همه انسانها آزاد و برابر آفریده شده‌اند و هیچ کس نمی‌تواند این حق طبیعی را که خداوند به افراد انسانی عطا کرده از آنها بازپس گیرد.
3 – حقیقت از طریق استدلال کشف‌شدنی است و انسانها می‌توانند با استدلال و آزادی بیان به آن دست یابند.(این نظریه بر حداقل دخالت دولت در جوامع و در رسانه‌ها مانند اقتصاد تأکید دارد)
تردیدهای پدیدآمده در تئوری آزادی‌گرایی لیبرالیسم نتیچه چه تحولاتی می‌باشد؟
1 – نظریه تنازع بقاء داروین (چون انسان را تکامل یافته حیوان می‌دانست پس احتمال می‌داد کارها و اعمال غیر انسانی انجام دهند)، 2 – نظریه فروید در حوزه روان‌شناسی (انسانها بیش از آنکه تابع عقلانیت خود باشند بشدت تحت تأثیر احساسات و هیجانات هستند)، 3 – نظریه اقتصادی کارل مارکس (عقلانیت انسان را تابعی از روابط اقتصادی و مادی می‌دانست)
تئوری مسئولیت اجتماعی:
پس از جنگ جهانی دوم کمیسیونی در آمریکا در خصوص آزادی مطبوعات تشکیل شد مبنی بر اینکه تلاش رسانه‌ها عمدتاً برپایه مطالب جنجالی و پیش پا افتاده است و عملاً مسئولیت اجتماعی خود را در طرح مطالب عقلانی، کامل، جامع و حقیقی انجام نمی‌دهند.
مطابق با این تئوری، روزنامه‌نگاران همچون پزشکان باید قسم بخورند که به مسئولیت اجتماعی خود در قبال جامعه پایبندند در غیر این صورت باید دولتها در انتشار مطالب مطبوعات و سایر رسانه‌ها دخالت کنند. از این دیدگاه دولتها باید پشت صحنه باشند و در مواقعی که لازم است حاضر شده و اقدام کنند.
در واقع از سال 1947 به بعد که روزنامه‌نگاری تبدیل به یک حرفه شد، فارغ‌التحصیلان روزنامه‌نگاری احساس مسئولیت بیشتری در انتشار مطالب خود داشتند اما هیچ یک کنترل و نظارت دولت بر رسانه‌ها را قبول نداشته زیرا آن را به معنای از بین رفتن آزادی رسانه‌ها می‌دانستند.
تئوری مارکسیستی:
در سال 1846 مارکس در کتابی تحت عنوان ایدئولوژی آلمانی می‌گوید افکار حاکم در هر جامعه‌ای تفکرات طبقه حاکم بر آن جامعه است. اساساً مارکسیست‌ها معتقدند با توجه به اینکه ساختارهای کاپیتالیستی بر رسانه‌های گروهی حاکم هستند، احتمال دسترسی به حقایق وجود ندارد. به عقیده آنها رسانه‌ها شدیداً تحت کنترل و اختیار گروههای خاصی هستند که منافع خاصی دارند. همین امر مانع از دستیابی آنها به واقعیت‌ها و حقایق می‌شود. به عقیده مارکس رسانه‌ها هم مولد کالا هستند و هم مولد تفکر و در عین حال منبع اصلی تبلیغات به شمار می‌روند. این رسانه‌ها واقعیت‌ها را تحریف کرده و اطلاعاتی را به ما تحمیل می‌کنند که فکر می‌کنند درست است.
دکترین انصاف:
این تئوری توسط کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) که کنترل فعالیت رسانه‌ها را در اختیار داشت مطرح شد. یعنی اگر مطبوعات یا رسانه‌ها با ارائه جنجالی کسی را مورد حمله قرار دادند موظفند تحت نظارت دولت برای طرف مقابل دعوا یا کسی که مورد حمله واقع شده به همان میزان که مورد حمله قرار گرفته وقت یا جا در نظر بگیرند تا به دفاع از خود بپردازند.
اما به خاطر انتقاد شدید مطبوعات و سایر رسانه‌ها به این دکترین که دست دولت را در کنترل فعالیت رسانه ةا باز می‌گذارد، در سال 1987 این دکترین به حالت تعلیق درآمد. به عقیده آنها تا آنجایی که ممکن است دولت نباید در کار مطبوعات یا رسانه‌ها دخالت کند و باید افراد بتوانند در یک جامعه رقابتی عقاید مختلف خود را بیان کرده و خود تصمیم بگیرند که چه چیزهایی توسط رسانه‌ها دیده یا شنیده شود. اگر چه دکترین انصاف لغو گردید اما خود رسانه‌ها قانون «وقت برابر» را همچنان رعایت می‌کنند.
تعریف حقوق طبیعی و حقوق موضوعه:
به عقیده فلاسفه غربی حقوق طبیعی در ذات انسانی سرشته شده و جزء لاینفک وجود فرد به شمار می‌رود، از این رو قانونگذار ناچار است به آن احترام بگذارد و از طریق حقوق موضوعه آن را حفظ و تضمین نماید.
مجموعه‌ای از قواعد و مقررات است که در زمانی معین و در جامعه‌ای مشخص اعمال می‌شوند. این قواعد و مقررات که شامل رسوم و عرف‌ها، قوانین و رویه‌های قضایی و قراردادهای عمومی و شخصی و نظایر آن هستند، منشأ الزام و اجبارند و وجه مشترک آنها ایجاد نظم و محدود کردن آزادی مطلق فرد در زندگی جمعی می‌باشد.
جایگاه مبانی حقوق ارتباطات در تقسیم‌بندی حقوقی چیست؟
حقوق عمومی خارجی یا حقوق بین‌الملل ارتباطات
آزادی مطبوعات در انگلستان
در سال 1771 حق انتشار مذاکرات جلسات پارلمان را بدست آوردند و در سال 1792 میادی تحت فشار مطبوعات پارلمان قانون خاصی را به تصویب رساند که به موجب آن ارزیابی جرایم مطبوعاتی به اعضای هیأت منصفه واگذار شد.
نخستین روزنامه روزانه انگلستان در سال 1702 (قرن 18) میلادی به نام جریان روز (Daily Current) تأسیس شد.
نکات مهم در آزادی مطبوعات در فرانسه
۱) نخستین روزنامه فرانسوی در سال 1631 میلادی به دستور «کاردینال ریشیلیو» صدراعظم لویی سیزدهم توسط تئوفراست رنودو به نام «گازت» منتشر شد که از نوع استبدادی در دستگاه سلطنتی بود.
۲) اما نخستین روزنامه روزانه فرانسه، روزنامه پاریس نام داشت که در سال 1777 میلادی منتشر شد و از همه چیز غیر از سیاست سخن می‌گفت.
۳) (مهم) قویترین مرجع سانسور «مدیر کتابفروشی» بود.
۴) در واقع نظام حقوقی این دوره احتیاطی و پیشگیرانه بود. یعنی از طریق الزام به کسب اجازه یا امتیاز انتشار و سانسور مندرجات قبل از چاپ، روزنامه‌نویسان را محدود می‌کردند. آیین‌نامه‌های مربوط به تأسیس چاپخانه و کتابفروشی عملاً انتشار نشریات آنها را متوقف می‌کرد و در صورت تخلف از مقررات، مجازات سنگین و حتی اعدام را به دنبال داشت. در این زمان قویترین مرجع سانسور مدیر کتابفروشی بود.
محدودیت‌های آزادی بیان و مطبوعات آمریکا به چهار دسته تقسیم می‌شود:
1) حمایت از افراد علیه اهانت و افترا
2) حمایت از جامعه علیه اشاعه مطبوعات مستهجن
3) حمات دولت علیه تشنجات داخلی
4) حمایت از دولت علیه تجاوزات خارجی
(مهم) اولین قانون مطبوعات ایران در چه سالی تصویب شد چند اصل و ماده دارد و چه میزان مجازات برای چه جرمهایی در نظر گرفته شده بود.
اولین قانون مطبوعات ایران در تاریخ 5 محرم 1326 هجری قمری تصویب شد. این قانون شامل 6 فصل و 52 ماده بود و مطابق با آن مطبوعات و نویسندگان از انتقاد علیه شاه و نشر مطالب مخالف مذهب اسلام منع شدند و برای مجرمان مطبوعاتی مجازاتی وضع شد که شامل 3 ماه تا 1 سال حبس برای کسی بود که از مقام سلطنت انتقاد کند. 1 ماه تا 2 سال زندان برای مطالب خلاف اسلام و 1 ماه تا 1سال زندان برای نشر مطالبی بود که علیه دیپلمات‌ها و سران دولت‌های خارجی منتشر شود.
تعریف حقوق عمومی خارجی یا بین‌المللی:
عبارت است از قواعد و مقرراتی که بر روابط متقابل کشورها حکومت می‌کند و حقوق بین‌المللی عمومی نامیده می‌شود و حوزه‌های تخصصی آن مثل حقوق بین‌المللی ارتباطات را نیز در بر می‌گیرد.
1) حقوق خصوصی داخلی: که روابط شخصی افراد در داخل یک کشور را تنظیم می‌کند و شاخه‌های مهم آن عبارتند از: حقوق مدنی و حقوق تجارت.
2) حقوق خصوصی خارجی: که بر روابط افراد در کشورهای مختلف حاکم است و به حقوق بین‌المللی خصوصی معروف است.
ماده 12 ویرجینیا:
«آزادی مطبوعات یکی از مستحکم‌ترین سنگرهای آزادی است و جز به وسیله حکومت‌های استبدادی محدود نمی‌شود.»
در قانون اساسی نیویورک آمده:
«هر شهروندی می‌تواند آزادانه به طور شفاهی یا کتبی عقاید خود را دربارة تمام موضوع‌ها ابراز داشته و منتشر کند و مسئولیت سوء استفاده از این حق به عهده خود اوست. بنابراین هیچ قانونی برای کنترل کردن و محدود ساختن آزادی بیان یا مطبوعات تصویب نخواهد شد.»
نکات مهم در مطبوعات رانسه:
ماده 4 اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه درباره آزادی می‌گوید:
«آزادی عبارت است انجام هر کاری که به دیگری لطمه نزند. بنابراین اعمال حقوق طبیعی هر شخص، محدودیتی جز آنچه برای تأمین حقوق طبیعی اعضای دیگر جامعه در نظر گرفته شده ندارد، و این محدودیت را فقط قانون معین می‌کند.»
ماده 10 اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه درباره آزادی عقیده می‌گوید:
«هیچ کس را نمی‌توان به سبب عقایدش حتی عقیده مذهبی تحت تعقیب قرار داد، مگر اینکه عقاید او مخل نظم عمومی باشد.»
ماده 11 اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه درباره آزدی بیان و مطبوعات می‌گوید:
«استقلال و انتشار آزاد افکار و عقاید، از گرانبهاترین حقوق انسانی است. بنابراین هر شهروندی می‌تواند آزادانه سخن بگوید، بنویسد و چاپ کند، مگر در مواردی که برای مقابله با سوء استفاده از این آزادی در قانون مشخص شده و قابل تعقیب‌‌اند.»
(مهم) مهمترین عناصر آزادی اطلاعات:
1 – آزادی فعالیت حرفه‌ای، 2 – مسئولیت اجتماعی وسایل ارتباط جمعی، 3 – حراست استقلال این وسایل در برابر حکومت، 4 – اهمیت عامل اقتصادی در آزادی وسایل مذکور، 5 – مبارزه در راه صلح و تفاهم بین‌المللی از طریق وسایل ارتباطی.
انواع آزادیهای عمومی
الف) آزادیهای شخصی یا بنیادین که شامل آزادیهای شخصی مانند ازدواج – مالکیت – آموزش – تحصیل – امنیت می‌باشد.
ب) آزادیهای فکری یا سیاسی مانندآزادی مطبوعات – تظاهرات – عقیده‌ها – احزاب
انواع آزادیهای اجتماعی:
الف) آزادیهای مشارکت‌آمیز: شرکت انتخابات
ب) آزادیهای مقاومت آمیز : مقاومت علیه سیاسیت‌های غلط دولت در تأمین آزادیهای شخصی و یا دخالت دولت در آزادیهای شخصی مانند جمع‌آوری ماهواره‌ها
(مهم) تاریخ تشکیل برخی از سازمان‌های حرفه‌ای بین‌المللی:
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران 1927
فدراسیون بین‌المللی مدیران روزنامه‌ها 1927
فدراسیون بین‌المللی مطبوعات فنی و دوره‌ای 1925
دادگاه شرافت روزنامه‌نگاری 1930
عهدنامة تصحیح اخبار نادرست 1937
اتحادیه تلگرافی بین‌المللی 1865
اتحادیه رادیو تلگرافی بین‌المللی 1906
اتحادیه بین‌المللی پخش رادیویی 1925
اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دور 1932
این اتحادیه 200 عضو دارد و برای هماهنگی وسایل و تجهیزات اصلی ارتباطات دور مانند تلفن، تلگراف و ارتباطات رادیو و تلویزیونی و همچنین ارتباطات جدید الکترونی در صحنه بین‌الملل است.
ما شیعه ها
