وب نوشت های یک بیش فعال فرهنگی

یک سری دقت نظر مهم رو توقع دارم در اینکه شیطان پرستی و ایرانیها؟ چرا؟.......................

امیرالمؤمنین علیه السلام در باب زمینه­ های پیدایش فتنه­ ها و انحراف­ ها چنین بیان کرده­ اند: «همان آغاز پدید آمدن فتنه­ها، هواپرستی و بدعت­ گذاری در احکام آسمانی است، نوآوری­ هایی که قرآن با آن مخالف است و گروهی – با دو انحراف یاد شده – بر گروه دیگر سلطه و ولایت یابند که بر خلاف دین خداست. پس اگر باطل با حق مخلوط نمی­ شد، بر طالبان حق پوشیده نمی­ ماند و اگر حق از باطل جدا و خالص می­ گشت زبان دشمنان قطع می­ گردید. اما قسمتی از حق و قسمتی از باطل را می­ گیرند و به هم می­ آمیزند، آنجاست که شیطان بر دوستان خود چیره می­ گردد و تنها آنان که مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند یافت.»[1]

زمینه­ های ایجاد هر پدیده را می­ توان با رویکردهای گوناگون بررسی کرد. در این نوشتار به بررسی زمینه­ های متفاوت نفوذ و گسترش شیطان­ پرستی در ایران می­ پردازیم و با توجه به اینکه رویکرد تاریخی ما به این بحث دهه­ های اخیر را در بر می­ گیرد، لذا سؤال تحقیق حساسیت بیشتری پیدا می­ کند که با توجه به پیشینه­ ی دینی مردم ایران و جایگاه بیش از هزار ساله­ ی دین اسلام و خصوصا مذهب تشیع در میان ایرانیان و نیز حکومت ولایت فقیه در جمهوری اسلامی ایران، چرا شیطان­ پرستی اینک به یک معضل اجتماعی – امنیتی بدل شده است؟

لازم به ذکر است که این فرض که دست مستقیم و آگاهانه­ ی حکومت جمهوری اسلامی ایران در ترویج و تبلیغ شیطان­ پرستی تأثیر گذار است، مردود است چرا که مبانی دقیق و اسلامی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، و نیز خلف صالح ایشان، حضرت آیت الله خامنه­ ای، در دفاع از اسلام و مکتب تشیع و نیز پایه­ ریزی مبانی این انقلاب بر حقایق راستین وحیانی و الاهی، بر کسی پوشیده نیست؛ علاوه بر اینکه رهبر فرزانه­ ی انقلاب اسلامی در سخنرانی­ های متعددی به صراحت بیان کرده­ اند که مبانی اسلامی و شیعی پشتوانه­ ی این انقلاب است:

«من از ایران مى‏ آیم، که زادگاه پرآوازه‏ ترین و درعین‏ حال ناشناخته‏ ترین انقلاب‏ هاى دوران معاصر است. انقلابى بر پایه‏ ى دین خدا و در امتداد راه پیامبران و مصلحان بزرگ الهى؛ راهى به درازاى همه‏ ى تاریخ بشر. ریشه‏ ى استوار و اندیشه‏ ى زیربنائى این انقلاب جهان‏ بینى توحیدى اسلام‏ است. تفسیر انسان، تفسیر تاریخ، تحلیل حوادث حال و گذشته و آینده، تفسیر طبیعت، تبیین همه‏ ى علائقى که انسان را با دنیاى بیرون از وجود او، جهان، انسانها، اشیاء مرتبط مى‏ کند، و نیز فهم و درک آدمى از وجود خود و خلاصه همه‏ ى چیزهایى که نظام ارزشى جامعه را مى‏ سازد، و آن را بر اداره‏ ى مطلوب خود قادر مى‏ کند، همه و همه از این جهان‏ بینى الهى ریشه و مایه مى‏ گیرد و منشعب مى‏ شود.»[2] و این کلامی است که هنوز بر آن تأکید می­ شود: «امام- کسى که پدر همه‏ ى این جریان بود، حق حیات به گردن جامعه و این حرکت عظیم داشت- فرمودند اگر من از اسلام‏ جدا شوم، مردم از من رو برخواهند گرداند. شاخص، اسلام‏ است؛ شاخص، اشخاص نیستند؛ این حرف امام + است.»[3]

دین­ مداری مردم ایران نیز مسأله­ ی بسیار روشنی می­ باشد و در نظر بعض اندیشمندان معاصر یکی از عناصر اصلی تداوم تاریخی ایران، بوده است.[4] هویت ایرانیان با دین ترکیب یافته و برای آنان یک هویت دینی به وجود آورده است[5]، و به نوعی در جمهوری اسلامی ایران، دین و مردم دو محور اصلی قلمداد می­ شود به گونه­ ای که یک ترکیب جدایی ناپذیر ایجاد کرده است: «اگر حضور مردم نمی­ بود، اگر فاصله‏ ى بین مردم و نظام ایجاد می­ شد، نظام نمی­ توانست در مقابل دشمنان مقاومتى بکند. این حضور مستحکم مردم است که پشتوانه‏ ى ایستادگى مسئولان است. این، دو تا نقطه‏ ى اصلى است؛ دین و مردم. لذا دشمن هم همین ها را آماج حملات خود قرار داده است؛ دین را یک جور، وفادارى و اعتقاد مردم را یک جور.»[6]

برخی از عناصر و ویژگی­ های ذاتی هویت دینی ایرانیان، چنین فهرست شده است:

« 1. پذیرش وجود خداوند یگانه و اعتقاد به مبدأ و معاد در تمام ادیان ایرانی و نیز ایرانیان پذیرفته شده است.

2. اندیشه­ ی فره ایزدی در روح ایرانی ویژگی مهم دیگر هویت ایرانی است. این بدان معناست که در روح ایرانی یا آریایی، دین و دولت به هم می­ رسند و وحدت می­ یابند. شایگان ( آسیا در برابر غرب / 261 )تأکید کرده است که اندیشه­ ی ایران­ شهری به معنای وحدت شهریار و پیشوا است و این تفکر، اساس و ساختار قدرت سیاسی – اجتماعی جامعه ایران را به وجود آورده است.

3. تحت تأثیر اندیشه­ ی فره مذهبی، ادغام دین و سیاست یکی از مبانی اصلی هویت دینی در ایران به شمار می­ آید. ایرانیان دین را به عنوان یک عنصر مهم در تمامی ابعاد حیات اجتماعی خود و نیز رفتار فردی دخالت داده و وارد کرده­ اند.

4. بازگشت مستمر به عناصر جوهری دینی در هنگام برخورد با فرهنگ­ ها و تمدن­ ها و ادیان جدید و باز تولید مجدد دین در عرصه­ ی زندگی فردی و اجتماعی.

5. تمایل جدی ایرانیان به حفظ شاکله و بن­ مایه­ های هویت دینی خود.

6. پیوند بین ادب و فرهنگ ایرانی با اسلام به ویژه در حضور پررنگ آموزه­ های عاشورایی در ادب فارسی.

7. بقای تفکرات عرفانی ماقبل اسلام ( به ویژه دین مانوی ) پس از اسلام در ایران و نیز تأثیر جدی عرفان اسلامی در فرهنگ ایران.

8. گرایش به سمت تلفیق پدیده­ ها و فرایندهای جدید با دین به نحوی که دین بتواند کماکان در صحنه­ ی اجتماعی و فردی به حیات خود ادامه دهد.

9. حضور و دخالت موثر نهادهای دینی و آنچه مربوط به دین است ( مثل اعیاد مذهبی، عزاداری­ ها و مسجد و روحانیت، تعطیلات مذهبی ) نیز مؤید قوت هویت دینی در نزد ایرانیان است.»[7]

اگر به زمینه­ های تاریخی این گرایش دقت کنیم بیشتر متوجه پیوند ایرانیان با اسلام و به طور خاص­ تر تشیع دوازده امامی خواهیم شد. این زمینه­ ها در بعض متون چنین فهرست شده­ اند:

«1. جایگاه مؤثر و پردامنه­ ی دین در ایران باستان.»

«2. ورود اسلام و تکوین هویت دینی اسلامی.»

«3. اسلام و تشیع در ایران.»

«4. اقدامات دولت صفوی.»

و نیز انقلاب شکوهمند جمهوری اسلامی ایران[8] که مبانی عمیق فقهی و کلامی شیعه، آن را پشتیبانی می­ کند.

آن چه مسلم است این است که «هویت دینی، پدیده­ ای است که به تدریج و در پی عمل به آموزه­ های وحیانی به دست می­ آید»[9] و از دست دادن آن نیز به تدریج رخ می­ دهد و به یکباره نیست.

همان گونه که فرهنگ اسلامی در تضاد و تقابل با فرهنگ غربی بوده است، همچنان در تضاد با مبانی شیطان­ پرستی نیز است و تغییری در شاکله­ ی اسلام رخ نداده تا مثلا بگوییم اسلام قرن بیست و یکم با سکولاریسم هم مسیر شده است. حال سوال این گونه باید طرح شود که چه زمینه­ هایی در جمهوری اسلامی ایران – به طور خاص بعد از انقلاب – پیش آمد که باعث تغییر و تبدل در این هویت دینی مسلمان ایرانی شد که او به سمت شیطان­ پرستی و مبانی ضداسلامی­ اش گرایش پیدا کرد؟

به عنوان نمونه، به نظر برخی از محققین، پژوهش­ های انجام شده راجع به دین­داری دانشجویان در ایران این نتیجه را بزرگ­ نمایی می کند که جریان دین­داری در بین جوانان دانشجو، به سمت خصوصی شدن و فردی شدن یعنی ادیان غیر اجتماعی و یا بیان دیگری از دین معنوی، میل می­ کند[10]، بلکه دانشجویان در مقایسه با همتایان کمتر تحصیل کرده، علایمی از سکولاریزه شدن اعتقادات دینی و اتخاذ دیدگاه لیبرال­ تر از خود بروز می­دهند.[11] «از این رو پنهان کردن این نگرانی بسیار دشوار است که با تداوم شرایط فعلی، احتمال گرایش و پیوستن به جنبش­ های دینی جدید و گونه های عرفان هندی (جهت تحقیق ایشان عرفان هندی بوده است) در سال­ های آتی، به ویژه در بین جوانان و دانشجویان، ممکن است شتاب بیشتری به خود بگیرد.»[12]