راسیونالیسم
راسیونالیسم[1] به اصالت عقل یا عقلگرایی ترجمه میشود.[2]
تئوریای که بر آن است که همهی رفتارها و عقاید و مانند آن باید بر خرد استوار شود، نه بر احساسات یا عقاید دینی.[3]
ارکان راسیونالیسم را چنین بیان کردهاند:
1. اطمینان به توانایی عقل در همهی شؤون زندگی، اعم از دین، علم و غیره.
2. طبیعتاندیشی در امور زندگی، مانند اقتصاد و غیره؛ یعنی هر چیزی دارای دو مدل طبیعی و غیر طبیعی است، آن چه طبیعی است حق و آن چه غیر طبیعی است، نادرست است.
3. خوشبینی نسبت به سرشت انسانی و مردود دانستن عقیدهی سنتی مسیحیت دربارهی گناه جبلی و آلودگی فطری انسان، و اعتقاد به این که شرور اخلاقی ناشی از وضعیت نامطلوب جامعه و جهالت بشر است.
4. اعتقاد به این که علم و پیشرفت مادی، به خودی خود، مایهی خوشبختی و فضیلت انسان میشود.
5. آموزهی دینی معاد و حیات اخروی و بهشت و سعادت ابدی در سرای دیگر را به گونهای دنیوی تفسیر کرده و به نوعی آخرت اندیشی دنیاپرستانه دعوت میکند.
6. به جای این که قضاوت و نظارت الهی ملاک و معیار فعالیتهای انسان باشد، آیندهی تاریخ و قضاوتهای تاریخی مقیاس و میزان کارهای بشر تلقی شده بود.[4]
راسیونالیسم نیز همانند دیگر مبانی فلسفی غرب، در ایجاد و گسترش شیطانپرستی بیتأثیر نبوده است.[5]