خبر دادن پیامبر (ص) پس از اقامۀ نماز صبح امیر المومنین را از تصمیم قطعی خود دربارۀ ابلاغ امر الهی درخصوص مسئلۀ خلافت و جانشینی .
نزول آیۀ ۷ سورۀ مائده بر پیامبر (ص) و یادآوری عهد و پیمان او با خدا در ابلاغ رسالت و تاکیدی دیگر بر اعلان امر خطیر ولایت، در آخرین لحظات سیر کاروان.
نمایان شدن برکۀ زیبای غدیر، با درختان کهنسالش، و تغییر مسیر پیامبر از سمت راست جادّه به سمت غدیر و امر اکید آن حضرت به همۀ مسلمانان برای توقّف در آن محل با ندای:
«ایها الناس! اجیبوا داعی الله ! انا رسول الله! …
انیخوا راحلتی ، فو الله ما ابرح هذا المکان حتی ابلغ رساله ربی.
اجرای نقشه شوم دیگری از سوی منافقین با گذشتن از غدیر و نزدیک شدن به جحفه بمنظور خلوت نمودن دور پیامبر (ص) و از عظمت انداختن مراسم غدیر و متفرّق ساختن حجّاج، و خنثی شدن آن با درایت خاصّ رسول خدا (ص) و فرستادن مأموران ویژه و جمع نمودن همۀ آنها جهت حضور در برنامۀ مورد نظر و مؤاخذۀ شدید متمرّدین.
توقبف کامل کاروان و اجتماع همگانی در کنار برکۀ غدیر و در زیر تابش شدید آفتاب.
مأمور شدن مقداد، سلمان، اباذر و عمّار به امر پیامبر خدا (ص) برای آماده نمودن جایگاه مراسم و برپا نمودن منبر.
اعلان عامّ منادی حضرت به نماز حجماعت ظهر و طنین افکن شدن صدای اذان مؤذّن پیامبر (ص) در وادی غدیر.
قرار گرفتن مبلّغ اعظم پیامبر غدیر رسول گرامی اسلام (ص) در جایگاه امامت نماز مسلمین.
الله اکبر! تکبیر الاحرام! … و اقامۀ نماز شکوهمند روز عید سعید غدیر به امامت نبّی مکرّم (ص) و با خیل عظیم یکصد و بیست هزار نفر مسلمان در برابر منبر غدیر ….
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد الله الرب العالمین الرّحمن الرّحیم مالک یوم الدّین ایّاک نعبد و و ایّاک نستعین اهدا الصّراط المستقیم…..
استقرار پیامبر (ص) بر فراز منبر و اجتماع عظیم مسلمین با شوق و انتظار وصف ناشدنی در مقابل آن حضرت، و قرار گرفتن امیر المومنین (ع) در کنار رسول خدا (بالای منبر) به امر آن بزرگوار.
طراحی و اجرای نقشۀ شوم دیگری توسّط منافقین و اصحاب صحیفه، در لحظات شروع مراسم، از طریق تحریک و اغفال عدّه ای برای بر هم زدن نظم مجلس و برخاستن از پای منبر و از بین بردن ابهّت و انجسام جمعیّت و بی اثر ماندن این فتنه نیز از دستور و تدبیر پیامبر (ص) وبرگشت دادن فریب خوردگان و مغرضان و قرار گرفتن در محلّی (مقابل آن حضرت و زیر نظر) پس از عذرخواهی و طلب بخشش آنان.
تعیین افرادی نیرومند و دارای صداب بلند و رسا و استقرار آنان در جایگاههای مخصوص برای رساندن و انتقال مطالب بیان شده توسّط رسول خدا (ص) به حاضران.
… و اغاز ایراد بهترین، پرشورترین، حسّاس ترین ، کاملترین و آخرین خطابۀ رسمی و سیاسی ، عبادی پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) در آن اجتماع عظیم مسلمانان در وادی سراسر خیر و برکت غدیر، همراه با حمد و ثنای فصیح و بلیغ الهی و آمیخته با بیش از صد ۱۰۰ آیۀ قرآنی و با حضور پنج وجود مقدّس و معصوم نورانی (خمسۀ طبّبه)، در حالیکه بار دیگر دل پاک و مطمئن خود را به خدا داد و دست مبارک خویش را بر شانۀ امیر غدیر علی نهاد …
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله الذی علافی توحّده و دنا فی تفرّد و جلّ فی سلطانه و عظم فی ارکانه و احاط بکل شی علما و هو فی مکانه و قهر جمیع الخلق بقدرتعه و برهانه ….
بازگویی کاکلترین پیام الهی برای بشریت در طول تاریخ رسالت انبیاء عظام در شیوه ای بدیع و استثناییی، با مهارتی تام و تمام، و رعایت همه جوانب آن مانند:
– پرسش از مردم و اقرار گرفتن از آنان بر مطالب گفته شده (بیعت لسانی).
– کیفیّت خاصّ منصوب نمودن امیر المومنین (ع) به امامت.
– اعلان برنامۀ بیعت عمومی از فراز منبر و تصریح به لزوم بیعت گرفتن برای این امر مهم به منظور اتمام حجّت و برطرف نمودن هرگونه شکو شبهه و تردیدی در اذهان.
– در میان گذاشتن توطئه های پنهانی منافقین با مردم و نام بردن از اصحاب صحیفه به منظور توجّه و آگاهی امّت از فتنۀ آنان.
– و …
از جمله ویژگی ها و ظرایف لحاظ شده در این خطبه و در این روز.
خاطرات و گزارشات جالب و استثنایی راویان و گزارشگران بیشمار واقعۀ بی نظیر غدیر، و نقل دهان به دهان و سینه به سینه آن توسبط شاهدان و حاضران یکصد و بیست هزار نفری از مسلمانان، و حفظ مطالب مهم و متنوع از محتوای سخنرانی بیش از یک ساعته پیامبر (ص)، طرح این موارد را در بیانات آن حضرت ثبت نموده است.
- اقرار و شهادت بوحدانیّت خدا و بیان حمد و ثنای الهی.
- خبر دادن از نزول مکرّر وحی برای ابلاغ مسئلۀ مهم ولایت و پذیرفته نشدن عدم انجام این مأموریت، از جانب خدا و راضی نشدن خداوند از رسولش جز با اعلام این امر در میان مردم.
- بیان فضایل و مناقب؛ و سوابق درخشان علی بن ابی طالب (ع) و ایجاد زمینه برای معرّفی رسمی آن حضرت به جانشینی.
- انتصاب امیر المومنین (ع) به ولایت و امامت، و معرّفی به همۀ حاضران به سبک خاصّ و با زدن دست مبارکش بر بازوی علی (ع) و بلند کردن دست امیر المومنین (ع) را برفراز منبر به حدّ رسیدن پای علی (ع) به موازی زانوی پیامبر (ص) و انگاه باز نمودن دست دیگر خود به آسمان و فرمودن:
الا فمن کنت مولاه فهذا علی مولاه الهم و ال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله.
و بلافاصله نازل شدن جبرئیل در همان حال و در اثنای خطبه، از جانب خدا و آوردن آیۀ : الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا.
- تأکید بر امامت علیّ بن ابی طالب (ع) و فرزندان بزرگوار آن حضرت (ائمه ۱۲ گانه (ع) ) ، و توجه دادن به امّت درخصوص این مسئله بسیار مهم و خطیر، و یادآوری پیامدهای سوء عدم اهتمام به این امر حیاتی.
- اشاره به کارشکنی های منافقین و فتنه گران و مخالفان تثبیت امامت و ولایت، و نام بردن از اصحاب صحیفه و انذار آنان.
- بیان صفات و حالات دوستان و دشمان اهل بیت (ع) .
- ذکر نام و تأکید بر وجود مبارک و مقدّس امام زمان (عج) بهعنوان آخرین امام از آل محمد (ص) و ولیّ خدا در زمین و اشاره به بشارت پیشینیان از انبیاء و اولیاء به ظهور حضرت قائم ارواحنا فداه به عنوان مصلح و منجی کلّ عالم در آخر الزّمان.
- تذکّر به مسئلۀ مهم اخذ بیعت به این بیان: بدانید که من بعد از پایان خطابه ام شما را به دست دادن با من به عنوان بیعت با او و اقرار به او و بعد از من به دست دادن با خود او فرا می خوانم. آنگاه فرمود بدانید من با خدا بیعت کردم و علیّ با من بیعت نمود و من از جاب خدا برای او از شما بیعت می گیرم.
- یادآوری حلال و حرام الهی و امر به واجبات و نهی از محرّمات به عنوان ضامن سعادت انسان در دنیا و رستگاری در آخرت، و سفارش به حج و عمره و نماز و زکات و امر به معروف و نهی از منکر و تدبّر در قرآن و رجوع به اهل بیت (علیّ و فرزندانش در مسائل و احکام دین) و تمسّک به ثقلین و رعایت تقوی و توجه به مرگ و معاد و حساب روز قیامت و…. در خلال خطبه.
- گرفتن اقرار زبانی عمومی از مردم بر مطالبی که ایراد فرمود، با این بیان:
… پروردگارم مرا مأمور کرده است که از زبان شما اقرار بگیرم دربارۀ آنچه که در خصوص علیّ و امامان بعد از او و از نسل او به شما فهماندم.
پس همگی چنین بگویید:
– ما شنیدیم و اطاعت می کنیم و راضی هستیم ….
– تکرار و اقرار این جملات توسّط جمعیت حاضر ….
– هرگز در پی تغییر این عهد نیستیم …
– تکرار و اقرار جمعیت …
– سر تسلیم فرود می آوریم ….
– تکرار و اقرار جمعیّت …
آنگاه فرمودند: ای مردم!
با خدا بیعت کنید! و با من بیعت نمایید ! و با علیّ امیر المومنین و با حسن و حسین و امامان از ایشان در دنیا و آخرت به عنوان امامتی که در نسل ایشان باقی است بیعت کنید….
ای مردم!
آنچه به شما بگویید …
به علیّ به عنوان امیر المومنین سلام کنید ….
و ….
و خیل جمعیبت در آن هوای داغ و منظرۀ عجیب و فراموش نشدنی همچنان جمله به جمله گفته های پیامبر را تکرار و اقرار می نمود !!!!
- توصیه های پایانی خطبه تبیین راه رستگاری بشر، اجر و مزد سبقت در قبول ولایت علی (ع) و بیعت با او و…. دعا در حق مؤمنین و سرانجام اتمام خطبه با حمد و سپاس ویژه ذات اقدس حق جلّ وعلا.
نزول آیۀ ۳ سورۀ مبارکۀ مائده:
الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام بوسیله جبرئیل امین در اثنای خطبه پیامبر (ص) ، همزمان با معرفی و بلند کردن امیر المومنین (ع) بوسیلۀ رسول خدا (ص) و اعلام این مطلب توسط پیامبر (ص) به مردم، به عنوان بزرگترین سند قرآنی غدیر.
دیدن حرکات سخیف و شنیده شدن نجوا و زمزمۀ جمعی از منافقین ( که در مقابل منبر و کنار یکدیگر نشسته بودند ) پس از معرفی امیر المومنینی (ع) و اظهار مخالفت مخفیانه و عدم رضایت محتاطانه از این اعلام و انتصاب ، در حالیکه هیچ چاره دیگری نداشتند و همۀ راه ها با حضور و اشراف پیامبر (ص) بر آنها بسته شده بود و ضمانت والله یعصمک من الناس قدرت هر سنگ اندازی را از هر کسی سلب کرده بود، در اثنای خطبه.
بستن پیامبر عما مه سحاب (ایر رحمت) خود را بر سر امیر المومنین (ع) پس از اتمام خطبه و برفراز منبر، همانند تاج افتخاری که توسط بزرگ قوم بر سر جانشین او قرار داده می شد.
فرودآمدن پیامبر (ص) به همراه امیر المومنین (ع) از منبر شکوهمند غدیر در میان غریو فریاد شور و شعف مسلمین، که از هر سو و با ازدحام به طرف آن حضرت می آمدند، با دستهای بالا برده شده به نشانۀ بیعت و اعلام حمایت و اظهار اطاعت .
بلند بودن صدای تبریک و تهنیت مردم از هر طرف و در فضای پیچیدن طنین سرور امّت گرداگرد نبیّ رحمت اسلام و پاسخ آن حضرت به عواطف و احساسات حاضرین با جمله:
الحمد الله الذی فضّلنا علی جمیع العالمین.
ندای تکبیر پیامبر (ص) با پایین آمدن از منبر و بیان:
الله اکبر علی اکمال الذین و اتمام النعمه و رضی الرب برسالتی و الولایه لعلی بن ابیطالب.
سپس سه بار پی در پی قرائت آیۀ شریفۀ
الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا.
سفارش پیامبر (ص) پس از فرود آمدن از منبر و قرار گرفتن در میان جمعیت، (به منظور تحکیم امر ولایت) حاض ران را به اینکه…. پس شما بر یکدیگر شاهد باشید، حاضران شما به غایبانتان (این پیام غدیر را) برساند.
پاسخگویی رسول خدا (ص) به سئوالات مؤمنین و منافقین در خصوص واژه های ولایت- مولا- اولی الامر- انّما ولیّکم الله و ولیجه در راستای روشنگری اهداف غدیر و برطرف نمودن شبهات الغاء شده توسط معاندین پس از فرود از منبر.
تشکر و تقدیر ویژه ذات اقدس الهی از مبلّغ بزرگ پیام جاودانه غدیر رسول اکر اسلام (ص) بخاطر ابلاغ رسا، زیبا و بجای پیام ولایت و انجام مسئولیّت والای رسالت در این مورد بس خطیر و حسّاس، بوسیله جبرئیل و با نزول آیل سورۀ ۳ قلم وإنّ لک لأجرا غیر ممنون.
صدور دستور بسیار عجیب و پررمز و راز پیامبر خدا (ص) مبنی بر فرا خواندن مردی دارای صدای بلند و رسا، و موظّف نمودن وی را به گردیدن در میان خیل عظیم مسلمین حاضر در بیانات غدیر، در این سو و آن سوی جمعیت و تکرار نمودن شعار زنده و پایبنده:
فمن کنت مولاه علیّ مولاه اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله.
و نزول آیه ای دیگر پس از موفقیت رسول خدا (ص) در ابلاغ مأموریت و عقیم ماندن نقشه های شوم منافقین و منحرفین، در وادی پر برکت غدیر .
الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون.
اعلام منادی پیامبر (ص) در میان مردم برای لزوم حضور همۀ مسلمین در مراسم بیعت و نهی فرمودند از تخلف در این موضوع مهم.
آغاز مراسم ویژه اخذ بیعت با دستور برپایی دو خیمۀ مخصوص به امر پیامبر (ص) در کنار منبرو زیر درختان برای این برنامه، و وارد شدن حاضرین در صفوف مرتّب گروه به گروه، ابتدا به خیمه رسول الله (ص) و دست بیعت دادن به آن حضرت به عنوان قبول و اقرار به آنچه که در خطابه غدیر درباره ولایت و امامت بیان فرمود، و سپس به خیمه امیر المومنین(ع) و دست بیعت دادن به آن بزرگوار به عنوان تسلیم و اطاعت در برابر مقام ولایت و امامت.
فراهم نمودن تشت بزرگی از آب، به امر پیامبر (ص) برای بیعت بانوان و قرار دادن امیر المومنین (ع) از پشت پرده دست مبارک خود را داخل آن آب از ویژگی های این بیعت.
دستور اکید پیامبر (ص) همسران خود (از جمله عایشه و حفصه) را به بیعت با امیر المومنین (ع) .
خروج چند نفر از بزرگان منافقین از غدیر (با وجود نهی پیامبر (ص) ، همزمان با تدارک دیدن مقدّمات بیعت، و فرستادن آن حضرت مأمورانی را به جهت بازگرداندن آنان و مؤاخذه و خشم رسول خدا (ص) نسبت به آنها.
سئوال ابابکر و عمر قبل از بیعت، از پیامبر (ص) که آیا این امر از طرف خدا و رسولش است یا از طرف رسول؟
و جواب حضرت به آنان که این امر از طرف خداست و داخل شدن آنها به خیمه علی (ع) برای بیعت، و لو رفتن عمر در هنگام بیعت، و گذاشتن دست بر کتف علی (ع) و گفتن … بخٍّ بخٍّ لک یابن ابی طالب اصبحت مولای و مولا کل مؤمن و مؤمنه.
جسارت و دهن کجی منافقین پس از انجام بیعت نسبت به ساحت پیامبر (ص) و نزول جبرئیل و آوردن آیه ۹۱-۹۲ سوره نحل.
نزول آیات ۳۱ تا ۳۵ و ۱۶ سوره قیامت دربارۀ ماجرای پس از بیعت معاویه و همدستانش.
گزارشات مردمی از حرکات منافقین و معاندین در خلال ایّام اخذ بیعت و برخورد پیامبر (ص) با آنها و نزول آیات متعدّده در این خصوص.
و شب نوزدهم آرامش کاروان در کنار برکۀ غدیر پس از روزی بس بزرگ و پر حماسه و حسّاس.
